Kendi düşünce süreçlerini fark etme, görev sırasında öğrenme stratejilerini planlama ve gerektiğinde değiştirme yeteneği

Üstbiliş becerisinde zorluk yaşayan çocuklara destek olmak için şu stratejiler uygulanabilir:

1. Kendi Düşünce Süreçlerini Fark Etmelerini Sağlama

• "Düşün, Sor, Uygula" yöntemi: Çocuğa şu soruları sormayı öğretin:
o “Bu görevi nasıl yapacağım?”
o “Hangi adımları izlemem gerekiyor?”
o “Bu yöntemin işe yarayıp yaramadığını nasıl anlayacağım?”
• Öz değerlendirme alışkanlığı kazandırın: Görev tamamlandıktan sonra, “Ne işe yaradı?”, “Neyi farklı yapabilirdim?” gibi sorular sormasını teşvik edin.

2. Problem Çözme Sürecini Parçalarına Ayırma

• Adım adım rehberlik: Görevi küçük adımlara bölün ve her adımın nasıl yapılacağını açıklayın.
• Öğrenme stratejileri öğretin: Örneğin, matematik problemi çözerken önce soruyu anlama, sonra çözüm stratejisi belirleme ve nihayet kontrol etme aşamalarını tanıtın.

3. Görsel ve Yazılı Destek Kullanma

• Check-list oluşturun: Çocuğun görev sırasında hangi adımları takip edeceğini yazılı bir liste halinde sunun.
• Strateji kartları: Her görev türü için uygun stratejileri gösteren kartlar hazırlayın. Örneğin, “Bir problemi çözmek için ne yapmalıyım?” kartı.

4. Düşünce Süreçlerini Modelleme

• Kendi düşünme sürecinizi açıklayın: Görev yaparken kendi stratejilerinizi çocuğa sesli olarak ifade edin. Örneğin, “Bu problemi çözmek için önce soruyu dikkatlice okuyorum, sonra çözüm için ne yapacağımı planlıyorum.”
• Etkili stratejileri modelleyin: Çocuğa farklı yöntemlerin nasıl kullanılacağını gösterin ve neden o yöntemi seçtiğinizi açıklayın.

5. Alternatif Stratejiler Geliştirme

• Farklı yolları keşfetmeye teşvik edin: “Bu sorunu başka nasıl çözebilirdin?” sorusunu sorarak çocuğun alternatif düşünme yolları geliştirmesine yardımcı olun.
• Yanlışlardan öğrenme: Yanlış bir strateji kullandığında bunun neden işe yaramadığını analiz etmeyi öğretin.

6. Düşünme Günlüğü Tutma

• Duygu ve düşüncelerini yazdırın: Görev sırasında ne düşündüğünü, hangi stratejileri kullandığını ve sonuçlarını bir deftere kaydetmesini sağlayın.
• Günlüğü gözden geçirme: Günlükteki yazıları birlikte inceleyerek neyin işe yarayıp neyin yaramadığını konuşun.

7. Pozitif Pekiştirme ve Geribildirim

• Başarılı stratejileri övün: Çocuğun doğru bir strateji kullandığında bunu vurgulayarak motive edin.
• Geribildirim sağlayın: Görev sırasında veya sonrasında, kullandığı yöntemlerle ilgili yapıcı geri bildirim verin.

8. Örnek ve Uygulama

• Örnek problemler üzerinde çalışın: Önce sizin rehberliğinizde, sonra bağımsız olarak farklı türde görevleri çözmesini sağlayın.
• Simülasyon aktiviteleri: Çocuğun gerçek hayattaki durumları simüle ederek problem çözme becerilerini geliştirin. Örneğin, “Bir alışveriş listesi hazırlarken hangi ürünleri önceliklendirirdin?” gibi.

9. Dikkat ve Hafıza Destekleyicilerle Üstbilişi Güçlendirme

• Hatırlatıcılar kullanın: Çocuğun görev sırasında unutmaması gereken adımları hatırlatan görsel veya işitsel ipuçları sağlayın.
• Kısa süreli çalışma periyotları: Dikkatini uzun süre koruyamıyorsa, kısa ve odaklı çalışma süreleri oluşturun.

10. Sabırlı ve Tutarlı Olma

• Sürekli tekrar: Üstbiliş becerileri zamanla gelişir. Çocuğun bu becerileri kazanması için sabırlı olun ve düzenli pratik yaptırın.
• Başarıyı vurgulayın: Çocuğun öğrendiği her yeni stratejiyi uyguladığında onu cesaretlendirin.

11. Teknolojiden Yararlanın

• Üstbilişi destekleyen uygulamalar: İlerleme takibi, hedef belirleme ve görev sonrası değerlendirme yapmalarını sağlayan dijital araçlar önerin.
• Dijital planlama araçları: Görevlerini organize etmelerine yardımcı olacak hatırlatıcılar veya dijital takvimler kullanmayı öğretin.

12. Akran Öğrenmesini Teşvik Edin

• Grup öğrenmeleri: Metabiliş becerileri güçlü olan akranlarıyla birlikte çalışmasını sağlayarak öğrenme fırsatları yaratın.
• Geri bildirim alışverişi: Akranlarıyla strateji tartışmaları yaparak fikir paylaşımını teşvik edin.

Bu stratejiler, çocuğun kendi düşünce süreçlerini daha iyi anlamasına, öğrenme stratejileri geliştirmesine ve görevleri daha etkili bir şekilde tamamlamasına yardımcı olacaktır. Sabırlı ve destekleyici bir yaklaşım bu süreçte kritik öneme sahiptir.