DÜRTÜ KONTROLÜ
Durup düşünerek hareket etme yeteneği DEHB'li birçok çocukta dürtü kontrolü temel bir zayıflıktır. Genellikle durup düşünmeden bir şeyler söyler veya yaparlar. Keyif verici bir şey bulduklarında, sorumluluklarını veya taahhütlerini dikkate almadan hareket ederler. Bu zayıflığa sahip çocuklar, okul çalışmalarını acele ederek yapar ve bu sırada doğruluk veya tam olarak yapma gibi önemli noktaları görmezden gelirler.

DUYGUSAL KONTROL
Hedefleri düşünerek duyguları yönetme yeteneği Duygularını yönetemeyen çocuklar, yapıcı eleştirileri bile kabullenmekte zorlanırlar. Olumsuz veya beklenmedik bir durum olduğunda dikkatlerini hedeflerinden uzaklaştırırlar. Bir durumu hızla “adaletsiz” olarak nitelendirebilirler. Bir oyunu kaybetmek ya da sınıfta söz almak gibi durumlarda aşırı tepki gösterebilirler. Bir şeye üzüldüklerinde okul çalışmalarını sürdürmekte zorlanırlar.

PLANLAMA/ÖNCELİKLENDİRME
Bir hedefe ulaşmak için adımları oluşturma ve neye odaklanacağına karar verme yeteneği Planlama ve önceliklendirme yapmakta zorlanan çocuklar, karmaşık ve çok aşamalı görevler karşısında kolayca bunalmış hissederler. Fikirleri organize etmek ve yapılandırmakta bağımsız olamazlar. Bir hedefe ulaşmak için gerekli adımları düşünmekte güçlük çekerler. Çoğu zaman bir projenin karmaşıklığını ve zaman gereksinimlerini hafife alırlar.

ESNEKLİK
Koşullar değiştiğinde strateji değiştirme veya planları revize etme yeteneği Esnek olmayan şekilde davranan çocuklar, alışılmış bir rutin bozulduğunda veya bir görev karmaşık hale geldiğinde zorlanırlar. Bir problemi çözmek için ilk denemeleri başarısız olduğunda hayal kırıklığı yaşarlar. Tanıdık görevleri tekrar tekrar yapma eğilimindedirler ve işler yolunda gitmediğinde alternatif çözümler üretmekte zorlanırlar.

ÇALIŞMA HAFIZASI
Bilgiyi akılda tutma ve bir görevi tamamlamak için kullanma yeteneği Çalışma belleği zayıf olan çocuklar, bir görevin bir sonraki adımına geçmek için gerekli bilgileri hatırlayamaz ve uygulayamazlar. Görev sırasında bir dizi talimatı hatırlamaları ve buna uygun bir şekilde yanıt üretmeleri istendiğinde zorlanırlar. Bilgi “akılda kalıcı” olmaz ve kolayca unutulur.

GÖREVE BAŞLAMA
Bir işe ne zaman başlanması gerektiğini fark etme ve ertelemeden harekete geçme yeteneği Bu beceride zayıf olan çocuklar, ödevlerine başlamakta zorlanır ve projeleri son dakikaya kadar ertelerler. Çoğu zaman tembel veya motivasyonsuz olarak görülürler; ancak bu çocukların gerçekten nereden başlayacaklarını bilmedikleri için erteleyebileceğini unutmayın. Göreve başlamakta güçlük çeken çocuklar genellikle planlama ve organize olma konusunda da sorun yaşarlar. Üzerlerine düşen görevlerin çokluğu karşısında bunalmış hissedebilir ve hiçbir şey yapmadan kalabilirler.

ORGANİZASYON
Bilgi veya malzemeleri takip etmek için sistemler oluşturma ve sürdürme yeteneği Bu beceri, planlama, önceliklendirme ve göreve başlama ile yakından ilişkilidir. Organizasyon becerileri zayıf olan çocuklar, izin belgelerini, ödevlerini, defterlerini ve kütüphane kitaplarını kaybederler. Bu düzensizlik nedeniyle bazı sonuçlarla karşılaşabilirler (örneğin, ödevlerini kaybettiklerinde düşük not alabilirler), ancak bu sonuçlar organizasyon becerilerini geliştirmelerine genellikle yardımcı olmaz. Bu alanda zayıf olan çocuklar organizasyonun değerini anlayabilir, ancak eşyalarını düzenli tutmayı öğrenmekte zorlanabilirler.

DİKKAT SÜREKLİLİĞİ
Bir göreve odaklanmayı sürdürme, dikkat dağılmalarını engelleyerek görevde kalabilme yeteneği Bu beceride zayıf olan çocuklar, bir görevi uzun süre boyunca tamamlamakta zorlanırlar ve sık sık dikkatlerini dağıtan unsurlara yönelirler. Çoğu zaman bu çocuklar dalgın, ilgisiz veya motivasyonsuz olarak algılanabilir; ancak bu durum genellikle dikkatlerini düzenleyememelerinden kaynaklanır. Dikkat sürekliliği zayıf olan çocuklar, genellikle görev sırasında sık sık mola verme ihtiyacı hissederler veya odaklanma süreleri çok kısa olur. Özellikle karmaşık ve uzun süreli görevlerde dikkati toparlamakta zorlanırlar. Bu durum, akademik performanslarını ve günlük yaşam becerilerini olumsuz etkileyebilir. Görev sırasında dikkatini sürdüremeyen çocuklar, genellikle motivasyonlarını da kaybederler ve bu durum işleri tamamlayamamalarına neden olabilir. Özellikle sessiz, dikkat dağıtıcı olmayan bir ortam ve adım adım ilerlemeyi teşvik eden stratejilerle desteklenmelidirler.

ZAMAN YÖNETİMİ
Zamanı etkili bir şekilde planlama, görevler arasında önceliklendirme yapma ve verilen süre içinde işleri tamamlama yeteneği Bu beceride zayıf olan çocuklar, görevlerini tamamlamak için yeterli zamanı nasıl ayarlayacaklarını bilemeyebilir ve sık sık işleri son dakikaya bırakabilirler. Genellikle zamana dair gerçekçi olmayan tahminler yapar ve belirli bir göreve ne kadar süre gerektiğini kestiremezler. Bu durum, akademik görevlerin gecikmesine ve günlük hayatlarında stresin artmasına yol açabilir. Zaman yönetiminde güçlük çeken çocuklar, genellikle neyi önce yapmaları gerektiğine karar veremez ve birden fazla görevle karşılaştıklarında bunalmış hissedebilirler. Bu nedenle, görevlerin tamamlanmasını sürekli erteler ya da başladıkları işleri yarım bırakırlar. Zaman yönetimi problemi yaşayan çocukların desteklenmesi için görevlerin küçük, yönetilebilir adımlara bölünmesi, net bir takvim ya da yapılacaklar listesi oluşturulması ve belirli çalışma süreleri (örneğin, Pomodoro Tekniği) belirlenmesi önerilir. Ayrıca, zamanı doğru değerlendirme becerilerinin kazandırılması için günlük planlama alıştırmaları yapılabilir.

HEDEFE YÖNELİK KALICILIK
Bir göreve başlayıp, karşılaşılan zorluklara rağmen devam ederek işi tamamlamayı sürdürme yeteneği Bu beceride zayıf olan çocuklar, başladıkları bir işi bitirme konusunda zorlanabilir ve sık sık yarım bırakabilirler. Çoğu zaman dikkat dağınıklığı, motivasyon eksikliği ya da sabırsızlık gibi nedenlerle görevlerine devam etmekte güçlük çekerler. Özellikle uzun süreli veya karmaşık görevlerde, bu çocuklar motivasyonlarını hızlı bir şekilde kaybeder ve başladıkları işi bitirmeden başka şeylere yönelirler. Hedefe yönelik kalıcılıkta güçlük çeken çocuklar, genellikle birden fazla görevi aynı anda yapmak ister ya da bir görevin ortasında sıkıldıklarında vazgeçme eğilimi gösterirler. Bunun sonucunda hem görevlerini tamamlamada hem de kişisel başarılarını sürdürebilmede sorun yaşayabilirler. Bu durum, özgüvenlerini ve akademik başarılarını olumsuz etkileyebilir. Bu çocukların desteklenmesi için görevlerin küçük, ulaşılabilir adımlara bölünmesi, her tamamlanan adımda olumlu pekiştirme yapılması ve hedefe ulaşmanın önemini görsel ya da sözlü olarak açıklayan rehberlik çalışmaları önerilir. Ayrıca, görev sırasında mola verme alışkanlığı kazandırmak ve dikkat süresini artıracak aktiviteler yapmak, kalıcılık becerilerini geliştirebilir.

ÜSTBİLİŞ
Kendi düşünce süreçlerini fark etme, görev sırasında öğrenme stratejilerini planlama ve gerektiğinde değiştirme yeteneği Bu beceride zayıf olan çocuklar, bir görevi nasıl yapacaklarını ya da hangi stratejileri kullanacaklarını planlamakta zorlanırlar. Genellikle kendi düşünce ve öğrenme süreçlerinin farkında olmadıkları için, neyi doğru yaptıklarını veya nerede hata yaptıklarını anlamakta güçlük çekerler. Bu durum, özellikle karmaşık veya problem çözmeyi gerektiren görevlerde başarısızlık yaşamalarına neden olabilir. Üstbiliş becerisinde güçlük çeken çocuklar, görev sırasında kendilerine "Bu yöntemi doğru mu uyguluyorum?", "Daha etkili bir yol var mı?" gibi soruları sormazlar. Bunun yerine, aynı hataları tekrarlayabilir veya görevin sonunda nerede hata yaptıklarını fark edemezler. Ayrıca, bir problemi çözmek için alternatif stratejiler geliştirmekte zorlanabilirler. Bu çocukların desteklenmesi için, öğrenme süreçlerini analiz etmelerine yardımcı olacak rehberlik sağlanmalıdır. Örneğin, görev sırasında hangi adımları takip ettiklerini yazmaları ve tamamladıktan sonra bu adımları gözden geçirmeleri önerilir. Çocuklara problem çözme stratejileri öğretilmeli ve kendi öğrenme süreçlerini sorgulamaları teşvik edilmelidir. "Ben bunu yaparken neden böyle yaptım?" ya da "Daha iyi bir yol var mı?" gibi sorular sormayı öğrenmeleri, üstbiliş becerilerini geliştirmelerine yardımcı olacaktır.

Unutmayın Yönetici işlevlerdeki ilerleme gelişimsel bir süreçtir ve bu durum çocuktan çocuğa farklılık gösterir.